Η
Ποίηση της Εξέγερσης, η Εξέγερση της Τέχνης...
του
Αργύρη Καραβούλια
Έτσι άρχισαν όλα…
Μια ξεχωριστή επανάσταση που έλαμψε σε ολόκληρο τον κόσμο με αφετηρία την Αμερική. Μια ιδιαίτερη διαμαρτυρία που έδωσε στην πολιτική, την πρακτική διάσταση του οράματος, ένα κύμα αμφισβήτησης που σάρωσε κάθε καθιερωμένη δομή, που θέλησε να αποτινάξει από την καθημερινή ζωή την παγιωμένη και διαστρεβλωμένη πραγματικότητα όπως εκπορεύονταν από την mainstream κουλτούρα, όπως κατευθύνονταν από την εξουσία και διοχετεύονταν στα κανάλια των επίσημων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Ένας κόσμος ξεχωριστός, από ειρηνικούς και χαλαρούς
οπαδούς μιας νέας θρησκείας που το μόνο που διακηρύσσει είναι η αγάπη για όλα
τα όντα, (το ψυχεδελικό κίνημα των sixties είναι η έκδηλη όψη του) μέχρι τους βίαιους και
αναρχικούς πανκς που, αμφισβητώντας τα πάντα, επιστρέφουν με βία την βία του
συντηρητικού κόσμου και των συστημάτων του διακυβέρνησης.
Ήταν μια εποχή που θέλησε να σπρώξει τον κόσμο πιο
μακριά, να συνοδεύσει την ελευθερία στην εξώπορτα των συμβιβασμών, να
αποδεσμεύσει το συναίσθημα από τις ψυχαναλυτικές του επιταγές, να σπάσει τον
κλοιό των διανοουμένων της συντήρησης φέρνοντας μια νέα γλώσσα σε μια νέα
σκέψη, χαρίζοντας νέες χειρονομίες στην αλλοτριωμένη φύση του ανθρώπου,
δείχνοντας έναν δρόμο που οδηγεί είτε στην σύγκρουση είτε στην μοναχικότητα και
στην πραγμάτωση του ποιητικού ολισμού.
Ένας νέος κόσμος που διακηρύσσει ανερυθρίαστα τα συνθήματά του που μιλάνε εναντίον όλων και κομίζουν μια άλλη νοοτροπία, μια ροπή από ανένταχτους και ξενιτεμένους στην ίδια τους την χώρα, ένα παλιρροϊκό κύμα που θα χτυπήσει τις ακτές του φορμαλισμού, της συντήρησης και θα θελήσει να σπάσει τα δεσμά της συνήθειας.
 |
«Η αμερικάνικη αντίληψη για τη νεολαία θεωρεί δεδομένο
ότι όλοι οι επαναστάτες θα ξαναγυρίσουν κάποτε στο μαντρί, θα ξαναμπούν στο
κοπάδι. Αλλά εμάς δεν μπορούν να μας αγνοήσουν. Ακόμα κι αν δεν αρέσουν οι
ιδέες που κρύβονται πίσω από την μουσική μας, αυτήν αναγκάζονται να την ακούν
γιατί υπάρχει παντού»
|
Frank
Zappa,
ποιητής και πολυπράγμων καλλιτέχνης που ξεκίνησε ως τραγουδιστής των Mother of Invention |
Το όχημα που μετέφερε όλο αυτό το καινούργιο συνειδησιακό “αληταριό” είχε υπόγειες τροχιές, καλά θεμελιωμένες στα φλεγόμενα λόγια των beat που σάλπισαν ένα καινούργιο ρομαντισμό, που βεβήλωσαν τους ιερούς βωμούς της κυρίαρχης κουλτούρας, που ταξίδεψαν σε άγνωστες χώρες του ανθρώπινου ψυχισμού για να μπολιάσουν με την άναρχη ευλογία τούς καρπούς μιας καινούργιας ανθρωπότητας.
Και πριν από τους beat στην Αμερική των καθιερωμένων δίπολων που απηχούσαν την δομή ενός μανιασμένου με την εξουσία συστήματος, είχε τραγουδήσει για αυτή την ελευθερία ο Ουίτμαν χωρίς διακοπή πάνω στα φύλλα χλόης της εκκολάπτουσας άνοιξης των στίχων του, ενώ ο Θορώ είχε αναγγείλει μια φυσική αρμονία εντελώς ξένη από τις μεγαλουπόλεις που πήγαζαν μέσα από την αποικιοκρατική μανία των υπερδυνάμεων της εποχής.
 |
«Όταν ο Τζώνυ Ρότεν διακήρυσσε πως δεν υπάρχει μέλλον, εμείς το αντιληφθήκαμε σαν καθαρή πρόκληση στη δημιουργικότητα μας. Ξέραμε καλά, πως αληθινά υπήρχε μέλλον, αν όμως ήμασταν διατεθειμένοι να παλέψουμε για να το κερδίσουμε. Πρόκειται για τον κόσμο μας που είναι όλος δικός μας και μας τον έχουνε κλέψει. Βγαίνουμε λοιπόν έξω για να τον ζητήσουμε πίσω. Μόνο που τούτη τη φορά δεν μας είπανε “χίππις”, μας είπανε “πανκς”.
|
Σε αυτή την κινούμενη άμμο της αμερικάνικης επικράτειας, μεταξύ των μεταπολεμικών σκηνικών και των νέων πολέμων που απεργάζονταν τα διαχρονικά γεράκια της εξωτερικής πολιτικής του Λευκού Οίκου, η Rock ήρθε ως άτακτος έφηβος, χωρίς καμία εμπιστοσύνη στα λεγόμενα των όποιων πατρώνων του για το μέλλον του και την λαμπρή καριέρα του στα θρυμματισμένα κομμάτια μιας κοινωνίας που έθαβε τους φόβους της μαζί με τους ανείπωτους πόθους της. Ήταν σειρά αυτού του εφήβου να μιλήσει και κυρίως να τραγουδήσει, να βάλει σε ρυθμό τα λόγια του, την δική του σκέψη, να τραγουδήσει για τα όνειρά του και την ανέγγιχτη ουσία τους και αυτό να το κάνει με θράσος, να το τολμήσει δημόσια και συνεχώς, να φτάσει μέχρι τέλους σε μια τελειωμένη από τα ίδια της τα ψέματα κοινωνία.
 |
«Όσοι δεν θέλουν να
χρησιμοποιήσουν την τέχνη σαν όπλο, δεν είναι καλλιτέχνες αλλά γελωτοποιοί.
Πρέπει να επιδιώκεις να μεταδώσεις ή να επιβάλλεις κάτι σε κάποιον, είτε
θετικό, είτε αρνητικό, αντί να προσπαθείς απλώς να διασκεδάσεις, να
ευχαριστήσεις, να αποκτήσεις φανς και να πουλήσεις. Αυτό δεν είναι με κανένα
τρόπο τέχνη».
|
Jello Biafra από
το συγκρότημα των DEAD KENNEDYS, 1982. |
Πηγή αυτής της μουσικής
και έμπνευσή της στάθηκε η τζαζ έτσι όπως είχε μπολιαστεί με το πνεύμα της εξέγερσης,
την ανυπακοή σε μέτρο και ρυθμό, τον έντονο ενθουσιασμό της. Αν θα μπορούσαμε
να την ορίσουμε κατά κάποιο τρόπο, ας χρησιμοποιήσουμε αυτό που αναφέρει ο
Αντόρνο: «Ή τζαζ είναι μια μουσική πού αναμειγνύει την πιο στοιχειώδη μελωδική,
αρμονική, μετρική και τυπική δομή με τη φαινομενικά διασπαστική αρχή της
συγκοπής. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν διαταράσσει ποτέ τη χονδροειδή ενότητα
τού βασικού ρυθμού, την πανομοιότητα του μέτρου».
Αυτή την τζαζ έπαιζαν ο Τσάρλι Μίνγκους, ο Τελόνιους Μονκ, ο Άρτσι Σεπ, ο Όρνετ Κόλμαν κ.ά.
 |
Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2016 στον πολυτάλαντο Bob Dylan. Η
ποίησή του αντανακλάται σε όλο το φάσμα της μουσικής του, ένας
πρωτοποριακός καλλιτέχνης που ξεκίνησε ως τραγουδιστής διαμαρτυρίας παίζοντας
φολκ.
Το εφαλτήριο για την εκδίπλωση της rock και την ουσιαστική επιρροή της ήταν
η be-bob του Τσάρλι Πάρκερ, μια μουσική
έκφραση που θέλει να σπάσει τα δεσμά των κανόνων, που θα ωθήσει τους λευκούς
νέους της Αμερικής να συνυπάρξουν με τους νέγρους με ενωτικό νήμα την μουσική,
η αρχή για το rock
‘n roll είχε γίνει.
Μέσα από την συγχώνευση της country και της western μουσικής, ανάμεσα στα ρυθμικά καταφύγια του μπλουζ και της τζαζ, πέρα από την επίσημη εμφάνιση των μουσικών που μονοπωλούσαν την μουσική των μεγάλων, οι νέοι μπόρεσαν να βρουν την δική τους οργή σε μια μουσική κλίμακα εφαρμοσμένη από αυτούς που ζούσαν την ζωή τους στα άκρα, ο Τσάρλι Πάρκερ τρανό παράδειγμα. «Η μουσική είναι η εμπειρία σου, οι σκέψεις σου, η σοφία σου. Αν δεν ζήσεις, δεν θα βγει από το σαξόφωνό σου» είχε πει ο Τσάρλι Πάρκερ, πρότυπο της αυτοκαταστροφικής ροπής στην rock μουσική, στον εθισμό των καταχρήσεων και στην κοινωνική απομόνωση.
Ήδη από τότε που το μπλουζ είχε ξεφύγει από κλειστά γκέτο των νέγρων ως το κατ’ εξοχήν εκφραστικό μέσο των νέγρων εργατών των φυτειών, γινόμενο urban και city blues, με τα μεταναστευτικά ρεύματα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε αρχίσει να διαδίδεται στις πόλεις. Και αυτό το μπλουζ θα αποτελέσει την βασική επιρροή στην γέννηση της rock. Θα εκφραστεί από περιοχή σε περιοχή ανάλογα με τους πρωταγωνιστές του, όπως στο Μέμφις με τον Μπι Μπι Κινγκ, τον Μπάντι Γκάι, στο Σικάγο με τους Μάντι Γουότερς, Λιτλ Γουόλτερ, Ίλμορ Τζέιμς, στο Ντητρόιτ με τον Τζον Λι Χούκερ, στο Τέξας με τον Λίτνινγκ Χόπκινς κ.ά.
Από την αρχή της εμφάνισης της, η rock μουσική δεν μπόρεσε να ξεφύγει από
την μοίρα ενός μαζικού θεάματος, η βιομηχανία έστρεψε εξ ολοκλήρου επάνω της τα
ακονισμένα της νύχια, και από την εκκίνησή της ήδη φρόντισε να την ευνουχίσει
προβάλλοντας τις δικές της ορέξεις ως εκείνες των νέων που άκριτα παραχωρούσαν
την επαναστατική τους ορμή στα εξαργυρώσιμα σχέδιά τους.
Με την αποκοπή του ροκ από το μπλουζ αυτό θα χάσει την
ζωώδη φύση ενός αχαλίνωτου αυθορμητισμού, το πηγαίο ερωτικό του ύφος, τον
βασικό πυρήνα του που ήταν η αμφισβήτηση σε όλα τα πρότυπα που επέβαλλαν οι
καθιερωμένες δομές της κοινωνίας, και θα καταντήσει ένα μαζικό τυποποιημένο
εμπορικό προϊόν, μια χωρίς καμία αξία ιστορία αγοραπωλησίας, ένα ακόμα
διαφημιστικό προϊόν.
Ένα παράδειγμα αυτής της στοχευμένης προβολής στην συνείδηση των νέων ήταν ο Έλβις Πρίσλεϋ, φτιαγμένος και ραμμένος στις απαιτήσεις της μουσικής βιομηχανίας, ένα απόλυτα συντηρητικό προφίλ που δεν απηχούσε καμία από τις απαιτήσεις των νέων για μια ριζική ανατροπή με την πραγματικότητα, αλλά αποτέλεσε τον καταλύτη για να μπει η rock μουσική σε όλα τα αμερικάνικα σπίτια.
Η
Rock
σαν μία των καλών τεχνών…
Πέρα από την γενεαλογία της, η rock ήταν πάντα μια τέχνη που ξεχώρισε
για τον αυθορμητισμό της, επηρέασε και επηρεάστηκε από την τέχνη, ενώ πολλοί
από τους καλλιτέχνες της rock
ήταν περισσότερο λογοτέχνες και μετά μουσικοί ή τα είχαν και τα δύο σε μία
πλήρη ισορροπία όπως ο Bob
Dylan,
(το φετινό βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας σε αυτόν, μόνο συμπτωματικό δεν είναι), ενώ
βαθύ ήταν το ρεύμα ενός ποιητικού εξτρεμισμού που άντλησε την θεματική του από
την θρησκεία, την μεταφυσική, την πολιτική και την εσωτερική φιλοσοφία.
Μεγάλες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας στάθηκαν αφορμή για έμπνευση, δημιουργοί της αιώνιας ποίησης που η ζωή τους ήταν rock ανεξαρτήτως της εποχής που έζησαν, η σχέση λογοτεχνίας και μουσικής ήταν πάντα άρρηκτα συνδεδεμένη από την απαρχή του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι σήμερα. Ασφαλώς δεν μπορούσε η rock πρεσβεύοντας σαν τάση και σαν ρεύμα, έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, μια ολική κατάφαση ενός καινούργιου τρόπου αντίληψης των πραγμάτων με κυρίαρχο πρίσμα αυτό της μουσικής να αδιαφορούσε για τις μεγάλες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Έργα μοναδικών στοχαστών του
ανθρώπινου πνεύματος τα είδαμε σαν συνθέσεις κομματιών της rock μουσικής, τους ποιητές του Αγγλικού
ρομαντισμού τους μελοποίησαν πολλά συγκροτήματα, τον Γουόρντσγουορθ, τον Κητς, τον Μπάϋρον, τον
Μπλέηκ, τον Κόλεριτζ, ειδική μνεία στους Tiger Lillies που πολλά έργα τους
είναι απαγγελίες ολόκληρων ποιητικών έργων, καταπληκτική η αναφορά τους στον
Κόλλεριτζ και στο έργο του Η μπαλάντα του Γερού Ναυτικού.
 |
Το συγκρότημα των The Fugs, δύο από τα μέλη τους ήταν οι underground καλλιτέχνες
ποιητές
Tuli Kupferberg και Ed Sanders
 |
| Επίσης ο ποιητής και τραγουδιστής Peter Hammill θα μεταφέρει σε οπερετικό ύφος το έργο του Πόε "The Fall Of The House Of Usher". |
Ξεχωριστός καλλιτέχνης, μουσικός της jazz του μεσοπολέμου, συγγραφέας και
ποιητής, ο Boris
Vian
(Θα φτύσω στους τάφους σας, Όλοι οι νεκροί έχουν το ίδιο χρώμα, Ο Αφρός των
Ημερών, Και να καθαρίσουμε τους Κακομούτσουνους, κλπ). Το τραγούδι του 'Pourquoi Que Je Vis' το έχουν τραγουδήσει οι
Birnbach και Lew.
Ο Michael Moorcock, συγγραφέας επιστημονικής
φαντασίας υπήρξε ο βασικός υποκινητής τις δεκαετίες του ’60 και ’70 στο
λεγόμενο New Wave, όπως και ο J.G.
Ballard. Ο Ian Curtis των
θρυλικών Joy
Division
εμπνεύστηκε το 'Attrocity Exhibition' από το ομώνυμο βιβλίο του. Ταυτόχρονα ο Moorcock είχε συνεργασία με τους
Hawkwind για τους οποίους έγραφε στίχους, όπως και με τους Blue Oyster Cult.
 |
| Existence is... well... what does it matter? I exist on the best terms I can. The past is now part of my future. The present is well out of hand. Ian Curtis |
Ο William
Burroughs,
ηγετική φυσιογνωμία των Beat
και από εκεί και έπειτα ένας ολόκληρος κόσμος μιας απαστράπτουσας γραφής, μια
μοναδική ιδιοφυία που έζησε και δημιούργησε στην κόψη του ξυραφιού της
πραγματικότητας, είχε συνεργαστεί με πολλούς ροκ καλλιτέχνες όπως την Patti Smith, την Laurie Anderson ('Mister Heartbreak' -'84),τον Tom Waits ('The
Black Rider' -'92 και 'Smack My Crack' -'87), αλλά και τον Kurt Cobain των Nirvana, ('The "Priest" They Called Him' -92).
«Θέλουμε να καταστρέψουμε το πατερναλιστικό όργανο (house organ) της παγκόσμιας αστυνομικής μηχανής που φέρνει το όνομα συντηρητικός τύπος. Θέλουμε να καταστρέψουμε κάθε δογματικό λεκτικό σύστημα».William Burroughs
Είναι ασφαλώς αδύνατον μέσα στα πλαίσια ενός άρθρου να
μπορέσουμε να χαρτογραφήσουμε πλήρως τον άτλαντα της ποίησης στην rock όπως και της rock στην ποίηση, ενώ πολλοί είναι και οι
τραγουδιστές και καλλιτέχνες της rock
που εκτός της μελοποίησης ποιητών, έγραψαν και οι ίδιοι ποίηση όπως και ποίηση
είναι πολλά από τα τραγούδια τους.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε τον Bob Dylan, τον Lou Reed, τον Leonard Cohen,την Patti Smith, τον Johnny Cash, την Lydia
Lunch,
την Anne
Clarke,
τον Peter
Hammill
αλλά και ο Τζιμ Μόρισον, ο syd
Barrett,
ο Marc Bollan, ο Frank Zappa κ.ά.
 |
«Πολιτικοί του έρωτα, να τι είμαστε. Ενδιαφερόμαστε για όλα όσα αφορούν την επανάσταση, την αταξία, το χάος και τη δραστηριότητα που μοιάζει να μην έχει κανένα νόημα», αναφέρει ο Τζιμ Μόρισον, ποιητής και ψυχή των Doors.
Το όνομα του συγκροτήματος το είχε εμπνευστεί από το βιβλίο του Άλντους Χάξλεϋ
«Οι πύλες της αντίληψης», τίτλος που παρέπεμπε στην φράση του Άγγλου οραματιστή
ποιητή Ουίλιαμ Μπλέηκ: «αν οι πύλες της αντίληψης καθαριστούν, τότε τα πάντα θα
φαίνονται όπως πραγματικά είναι, άπειρα».
 |
I am tired, I am weary I could sleep for a thousand years A thousand dreams that would awake me Different colors made of tears |
Κινήματα, μουσικά ρεύματα
και ποίηση των παραισθησιογόνων…
Μια σειρά κινημάτων με βασικό συντελεστή την rock με τις δεκάδες διαδραστικές
επιδράσεις της είχαν αρχίσει να σαρώνουν τον κόσμο, η μουσική γινόταν το
παλμικό κύμα μιας γενιάς που πλέον δεν συμπορευόταν με τα παλιά πρότυπα, δεν
επαναπαυόταν στις όποιες δόξες της αλλά θέλησε να δημιουργήσει μέσα από την
καταστροφή, μια καταστροφή πηγή έμπνευσης και δημιουργίας ή όπως το είχε πει ο Μαλλαρμέ,
«Η καταστροφή υπήρξε η Βεατρίκη μου».
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 η αντικουλτούρα της γενιάς μπητ με τα ποικίλα πολιτικοποιημένα κινήματα που είχε γεννήσει η underground κουλτούρα συσχετίστηκε με το ευρύτερο αντιπολεμικό κίνημα. Συνδέθηκε έτσι με την τζαζ σκηνή και με την αναγέννηση της μουσικής φολκ, που έλαβε χώρα κυρίως σε Αμερική και Βρετανία τις δεκαετίες του 1950 και 1960.
Η φολκ σκηνή απαρτιζόταν από καλλιτέχνες που πέρα από
την ίδια την παραδοσιακή μουσική, εκφράζοντας κυρίως μέσα από τα παραδοσιακά
τραγούδια και την κάντρι μπλουζ, την ακουστική έκφανση της μπλουζ. Πρωτοπόρος
της φολκ, πριν ακόμη από την περίοδο της αναγέννησης της τη δεκαετία του 1950,
θεωρείτο ο Woody Guthrie με πολλά τραγούδια διαμαρτυρίας στο ρεπερτόριό του. Σημείο
αναφοράς ο Μπομπ Ντίλαν που ήρθε στο προσκήνιο και έκανε επιτυχίες τραγούδια
διαμαρτυρίας όπως τα Blowin' in the Wind και Masters of War. Οι Byrds,
παίζοντας το τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν Mr. Tambourine Man, έδωσαν ώθηση στο
είδος του ψυχεδελικού ροκ που πήρε πολύ μεγάλες διαστάσεις την δεκαετία του
1960.
Επίσης σημαντικοί καλλιτέχνες της φολκ ροκ ήταν ο Neil Young, οι Simon & Garfunkel, The Mamas & the Papas, Joni Mitchell, The Band, και έκαναν το κίνημα της φολκ ροκ πολύ δημοφιλές έως και μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1960 στην Αμερική.
 |
| Το εξώφυλλο του δίσκου των Ολλανδών Mecano που
μελοποιούν Μαγιακόφκσι. |
 |
| Jello Biafra: Μη μισείς τα μέσα, γίνε το μέσο |
They're all running down your breast
And your friends, baby
They treat you like a guest...
|
ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ “ΓΡΑΨΕΙ” ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Velvet Underground - Venus in furs Ένας παιάνας των sixties, εμπνευσμένο από το βιβλίο, θεμέλιο του μαζοχισμού, που έγραψε ο Leopold Von Sacher Masoch. Άλλοι που έκαναν μουσική επηρεσμένοι από το βιβλίο του Μαζόχ «Η Αφροδίτη με την γούνα» είναι οι Chameleons με το "Pleasure & Pain". Απ'το ίδιο βιβλίο πήραν το όνομά τους οι Venus in Furs και ο Steve Severin των Banshees. |
|
Mecano- Untitled |
|
Tuxedomoon - L' etranger |
|
Cure - Killing an Arab |
|
Και οι Cure με τον
Robert Smith επηρεάστηκαν από τον Ξένο του Καμύ και μετέφεραν το κλίμα του βιβλίου στους στίχους
αυτού του τραγουδιού τους. |
|
|
|
Louis Tillett - Do
not go gently into that good night |
|
Current 93 - Maldoror is dead dead dead dead |
|
|
|
Jefferson Airplane -
White rabbit |
|
Μουσικές και μουσικοί υμνωδοί της Beat generation και των ποιητικών της εγκαυμάτων: |
BOB DYLAN - Chimes of Freedom |
Πέρα μακριά ανάμεσα στο λιόγερμα |
Μες στης πόλης το καμίνι |
Και μες στο τρελό σφυροκόπημα απ' το άγριο χαλάζι |
Μες στο άγριο καθεδρικό βράδυ |
Κι αν ένα σύννεφο λευκό φάνηκε ξαφνικά |
Με βλέμμα ονειροπόλο και χείλη να γελούν Μετάφραση Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, από το βιβλίο Bob Dylan, Τραγούδια 1962-2001, Εκδόσεις Ιανός. |
Το Ψυχεδελικό Ροκ
Η ψυχεδέλεια εμφανίστηκε αρχικά στη φολκ σκηνή με τους Holy Modal Rounders που εισήγαγαν τον όρο το 1964. Με μουσικό υπόβαθρο που περιλάμβανε στοιχεία φολκ αλλά και jug band (μπάντας παραδοσιακών και αυτοσχέδιων οργάνων), οι Grateful Dead μπήκαν στην ίδια γραμμή με τους Merry Pranksters των οποίων η μουσική δημιουργία τροφοδοτούνταν από τη χρήση διαφόρων παραισθησιογόνων.
 |
| Χαρακτηριστική απεικόνιση από τα ψυχεδελικά sixties... |
Ο συναυλιακός χώρος The Fillmore, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τα συγκροτήματα του ψυχεδελικού ροκ στη δεκαετία του 1960, όπως οι Country Joe and the Fish (αναφορά στην έκφραση του Μάο τσε Τούνγκ, ο επαναστάτης πρέπει να κινείται όπως το ψάρι στη θάλασσα) οι Jefferson Airplane, οι Byrds. Σημαντικά συγκροτήματα της περιόδου οι Chocolate Watch Band, οι Strawberry Alarm Clock, οι Beau Brummels, οι Seeds, οι Incredible String Band κ.ά.
Ειδική μνεία στους The Fugs, συγκρότημα που δύο από
τα μέλη τους ήταν οι underground καλλιτέχνες ποιητές Tuli Kupferberg και Ed Sanders. Το γκρουπ φτιάχτηκε το 1965 και ηχογράφησε στην τότε
μοναδική εταιρεία της μουσικής αβαντγκάρντ «ESP». Ξεκίνησαν ως ένας
μικροσκοπικός θεατρικός κύκλος στο Γκρήνουϊτς Βίλλατζ, στην ουσία μία αυθόρμητη
συσπείρωση μερικών ποιητικών ταλέντων που σε κάποια στιγμή αποφάσισαν να
τραγουδήσουν τις φλεγόμενες δημιουργίες τους, ένα κράμα ακραίου πολιτικοποιημένου
τραγουδιού και αναρχικού ντανταϊσμού.
Ανάμεσα στα άλλα θα μελοποιήσουν και τον άγγλο
ποιητή Ουίλιαμ Μπλέηκ.
Στη Βρετανία, οι Pink Floyd, είχαν ξεκινήσει την ψυχεδελική τους πτήση
από το 1965.
To 1966, δημιουργήθηκαν οι Soft Machine και ο
Βρετανός Donovan κάνει επιτυχία το ψυχεδελικό με επιρροές φολκ τραγούδι του,
Sunshine Superman. Τον Αύγουστο του 1966 οι Beatles με το άλμπουμ τους
Revolver, χρησιμοποίησαν ψυχεδελικούς τόνους σε τραγούδια τους όπως το Yellow
Submarine και το Tomorrow Never Knows.
Το 1967 οι Pink Floyd κυκλοφορούν το πρώτο σινγκλ τους με το τραγούδι του Syd Barrett, Arnold Layne, το άλμπουμ των Beatles «Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band», κυκλοφορεί 4 μήνες μετά, ενώ στο τέλος της χρονιάς κυκλοφορούν τα άλμπουμ The Piper at the Gates of Dawn των Pink Floyd και το Disraeli Gears των Cream.
 |
| To Raven των Strangles είναι εμπνευσμένο από το Κοράκι του Έντγκαρ Άλαν Πόε. |
 |
|
“ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΟΙ” ΣΤΙΧΟΙ ΡΟΚ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ
Benjamin
Stauffer - "Imaginosis", (Φρανς Κάφκα) |
|
Joy Division - Atrocity Exhibition (1980, Έκθεση Ωμοτήτων του
Μπάλλαρντ) |
|
Metallica - For Whom The Bell Tolls (For Whom The Bell Tolls,
Ernest Hemingway) |
|
Kate Bush - Wuthering Heights (1978, Ανεμοδαρμένα ύψη της
Έμιλι Μπροντέ) |
|
Donovan - Little Tin Soldier (1965, Το μολυβένιο στρατιωτάκι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν) |
|
Stranglers - The Raven (1979, Το κοράκι του Πόε) |
|
Yes - The Gates Of Delirium (War And Peace, Leon Tolstoy) |
|
Guns N' Roses - November Rain (The Language Of Fear, Del James) |
|
Eagles - Get Over It (Henry VI, William Shakespeare) |
Punks no dead
Το κίνημα των punks που δεν ανέχονταν άλλο την λουλουδιασμένη επανάσταση όπως είχε κορυφωθεί στο περίφημο «καλοκαίρι της αγάπης», αρνητές για την άρνηση, είδαν το μήνυμα των καταστασιακών για την καθολική ανατροπή και διακήρυξαν ουρλιάζοντας “No Future”. Ήταν αυτή η άρνηση κάθε κατεστημένης αρχής που έφτασε στα όριά της στην Αμερική με τους Dead Kennedys, εδώ η ποίηση είναι η καθολική αποδόμηση της καθεστηκυίας τάξης, η ποίηση βγαίνει μέσα από το αλύπητο χτύπημα ενός εκκωφαντικού ρυθμού στο αμερικανικό όνειρο και στους ζωντανούς εφιάλτες του ύπνου που το εκκόλαπτε.
Στην Αγγλία το punk όρμησε σαν τρελό σύνθημα μέσα από
τα “άτεχνα” ξεφωνήματα των Sex Pistols, μια πρωτόγονη μουσική αναρχία για να
πάρει την απόλυτο ρόλο μιας ωρολογιακής βόμβας στα θεμέλια του θεαματικού
κόσμου με τους Crass και τις μανιφεστικές τους ερμηνείες.
Από εκεί κι έπειτα η rock θα πάρει πολλές διαφορετικές
μορφές, θα διαχυθεί ανά εποχή με διαφορετικό όνομα και πρόσωπο, θα δώσει μεγάλα
έργα ενώ τα ρεύματα που την προεξέτειναν είναι αρκετά και σημαντικά και συνεχίζουν
για την αιώνια επανεύρεση μιας αυθεντικότητας, όπου ζωή και τέχνη συνενώνονται
σε μια ριζική ανατροπή κάθε εξουσιαστικής δομής που εγκλωβίζει και εγκιβωτίζει
την δημιουργικότητα.
Βιβλιογραφία
Μπάμπης
Αργυρίου: Προτιμώ τα παλιά τους, Εκδόσεις MicBooks
Μπάμπης
Αργυρίου: Έχω όλους τους δίσκους τους, Εκδόσεις MicBooks
Μάριο
Μάφι: Undergound,
Εκδόσεις Οδυσσέας
Περιοδικό
Ανοιχτή Πόλη: Τεύχος 24
Patti
Smith:
Πάτι
και Ρόμπερτ, Εκδόσεις Κέδρος
Bob
Dylan:
Τραγούδια
1962-2001, Εκδόσεις Ιανός
Ο
Αιώνας των Ανατροπών: Larousse,
Το Λεξικό των Κινημάτων Αμφισβήτησης στον 20ο Αιώνα, Εκδόσεις Οξύ.
Αντόρνο,
Λόβενταλ, Μαρκούζε, Χορκχάιμερ: Τέχνη και Μαζική
Κουλτούρα, Εκδόσεις Ύψιλον.
* Ευχαριστώ
τον Μπάμπη Αργυρίου για την συμβολή του στην συγγραφή του άρθρου και την
ιστοσελίδα MIC
για την άντληση πληροφοριακού υλικού.